Choroba psychiczna małżonka. Rozwód czy unieważnienie małżeństwa?
Czym jest choroba psychiczna? Choroba psychiczna a rozwód.
Mianem choroby psychicznej w medycynie określa się zmiany chorobowe, obejmujące zakres myślenia, świadomości, intelektu, woli, uczuć a także działania i innych funkcji psychicznych, które finalnie prowadzą do zaburzeń zachowania w środowisku społecznym. Warto zaznaczyć, że samo korzystanie z terapii psychiatrycznej, będące następstwem chwilowego załamania nerwowego postrzegane może być jedynie jako dość powszechnie występujące w społeczeństwie problemy emocjonalne – nie jako choroba psychiczna. Choroba psychiczna bez wątpienia wprowadza w życie wiele zmian i chaosu – związek z osobą pozbawioną świadomości swych zachowań bez wątpienia bywa trudny. Jak więc choroba psychiczna małżonka wpływa na potencjalne zakończenie małżeństwa i rozwód? Czy prowadzi nieuchronnie do rozkładu pożycia małżeńskiego? Czy choroba psychiczna może prowadzić do orzeczenia rozwodu? Czy z powodu choroby psychicznej jednego małżonka są może orzec unieważnienie małżeństwa? Na te pytania znajdziecie odpowiedź w kolejnych akapitach.
Unieważnienie małżeństwa a rozwód –jakie są różnice?
Główną i zarazem najbardziej istotną różnicą pomiędzy unieważnieniem małżeństwa, a rozwodem jest fakt, że unieważnienie dotyczy jedynie małżeństw, które zawarte zostały w sposób nieprawidłowy. Rozwód natomiast rozwiązuje poprawnie zawarte małżeństwa na wniosek obu, lub jednego z małżonków. Rozwód potwierdza wcześniejsze istnienie małżeństwa, następnie je rozwiązując. Przy unieważnieniu przyjmuje się jakoby związek małżeński nigdy nie został zawarty – w świetle prawa małżonkowie stają się sobie zupełnie obcy, a strona, która przyjęła nazwisko współmałżonka automatycznie powraca do swojego poprzedniego nazwiska –nie ma to jednak wpływu na nazwiska wspólnych dzieci stron, które nadal w świetle prawa traktowane są jako wywodzące się z małżeństwa stron. Różne są także koszty obu procesów –unieważnienie jest znacznie tańsze, a jego koszt wynosi jedynie 200 zł, jednocześnie jest przy tym dużo trudniejsze do uzyskania. Rozwód jest procesem znacznie prostszym do przeprowadzenia, a na orzeczenie rozwodu czeka się zdecydowanie krócej w porównaniu do unieważnienia małżeństwa.
Unieważnienie małżeństwa – na czym polega? Czy choroba psychiczna zawsze prowadzi do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego i orzeczenia rozwodu?
Unieważnienie małżeństwa, choć często mylone z tak zwanym „rozwodem kościelnym” unieważnia jedynie ślub cywilny i nie ma nic wspólnego z unieważnieniem związku małżeńskiego w procesie kanonicznym. Podstawy do unieważnienia małżeństwa, podobnie jak w przypadku rozwodu regulowane są zatem przez Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Za istotne powody, oprócz choroby psychicznej małżonka uznać możemy przeszkody wieku, ubezwłasnowolnienia całkowitego, bigamię, pokrewieństwo, powinowactwo oraz przysposobienie. Z uwagi na szczególny charakter przesłanek do dokonania unieważnienia małżeństwa, wnioskować o nie mogą nie tylko małżonkowie, ale również prokurator.
W przypadku choroby psychicznej jednego z małżonków unieważnienie małżeństwa przez chorobę psychiczną możliwe jest wyłącznie wtedy, kiedy choroba istnieje w momencie zawarcia związku małżeńskiego. Jeśli pojawiła się ona dopiero później, unieważnienie nie będzie możliwe. Podobnie sytuacja wygląda w momencie, kiedy choroba ustała przed wydaniem wyroku. Nie możemy zapominać również o fakcie iż nie każda choroba psychiczna małżonka będzie stanowiła przesłankę do unieważnienia związku – aby spełnić ku temu warunki musi ona powodować realne i bezpośrednie zagrożenie dla rodziny. Nie chodzi tu jedynie o możliwość przekazania choroby potomstwu, ale również o niekorzystny wpływ choroby psychicznej oraz spowodowanego nią zachowania rodzica, na aspekty uczuciowe i intelektualne małoletniego dziecka.
Dla sądu istotne będzie, czy którykolwiek z małżonków kierował się złą wiarą przykładowo ukrywając chorobę psychiczną przed partnerem, lub wykorzystując wiedzę o chorobie partnera w celu zmanipulowania go do zawarcia małżeństwa. Małżonek działający w złej wierze, uznany zostaje, analogicznie jak w przypadku tradycyjnego postępowania rozwodowego za winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, co może wpływać chociażby na przyznanie alimentów – sąd unieważniając związek małżeński reguluje również kwestie, które najczęściej regulowane są przy rozwodzie, jak opieka nad dziećmi, a nawet podział majątku.
Rozwód przez chorobę psychiczną małżonka. Czy choroba psychiczna zawsze prowadzi do zupełnego rozkładu pożycia małżonków i orzeczenia rozwodu?
Rozwód jest prostszy do uzyskania, a przesłanki do uzyskania rozwodu są znacznie mniej restrykcyjne, niż w przypadku unieważnienia małżeństwa. Czy tak samo jest w przypadku rozwodu z powodu choroby psychicznej? Sprawa wtedy komplikuje się nieco bardziej. Choć choroba sama w sobie stanowi negatywną przesłankę do rozwodu, sądy z reguły patrzą nieco inaczej na chorobę czysto fizyczną, a inaczej na chorobę która ma jedynie podłoże psychiczne. Według Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, sąd nie może wydać wyroku rozwodowego, jeśli będzie on sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Zasady te, kreowane są w dużej mierze przez normy moralne i obyczajowe, zgodnie z którymi nieuleczalna choroba małżonka jako główny powód zakończenia związku wydaje się być nieetyczna. Małżonek podczas choroby potrzebuje naszej pomocy zarówno moralnej jak i materialnej – kiedy tylko jego ciało nie funkcjonuje w stu procentach sprawnie nadal mamy możliwość utrzymania między sobą więzi duchowej, zatem nie ma mowy o zupełnym rozpadzie pożycia.
Jeśli do czynienia mamy jednak z postępowaniem rozwodowym z powodu choroby psychicznej jednego z małżonków, więź duchowa może być znacznie trudniejsza lub całkowicie niemożliwa do utrzymania, wobec czego między małżonkami następuje zupełny rozkład pożycia, co stanowi przesłankę przemawiającą za rozwodem. Choroba psychiczna partnera nie stanowi zatem przeszkody w uzyskaniu rozwodu, a wręcz przeciwnie – przy odpowiedniej argumentacji może ona stanowić dla niego dość solidną przesłankę, aby rozwód uzyskać.
Jeśli chodzi o orzeczenie o winie za rozpad pożycia małżeńskiego, osoba chora, nie może być uznana za winną jedynie ze względu na problemy zdrowotne – zazwyczaj nie jest ona bowiem w stanie kontrolować swojego zachowania. Sąd może zatem orzec o rozwodzie z przyczyn leżących po stronie osoby chorej psychicznie, jednak niezawinionych. Zachowanie drugiego, zdrowego małżonka oczywiście również brane jest pod uwagę.
Ponadto choroba psychiczna stanowić może również trwałą przeszkodę uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej, co może stanowić przesłankę do jej pozbawienia. Jeśli wymaga tego dobro dziecka, możemy wnieść o ograniczenie kontaktów lub całkowity zakaz osobistej styczności z dzieckiem, jeśli zachowanie spowodowane chorobą wywiera na nie bardzo negatywny wpływ.