Jak przygotować się do mediacji?

Mediacje, choć są jest stosunkowo nową metodą pozasądowego rozwiązywania sporów cieszy się coraz większą popularnością. Jest dobrowolnym, nieformalnym procesem, w którego toku bezstronny mediator pomaga we właściwej komunikacji w celu osiągnięcia porozumienia, satysfakcjonującego obie strony konfliktu. Mediacje, mimo że należą do alternatywnych metod rozwiązywania konfliktów i sporów, wcale nie muszą prowadzić do pojednania, nie należy bowiem mylić ich z terapią – mediator nie podsuwa nam gotowych rozwiązań, ani nie rozstrzyga sporu, w trakcie mediacji pomaga nam jedynie w komunikacji, tak aby mogła ona być efektywna, a każda ze stron czuła się wysłuchana a jej zdanie zostało wzięte pod uwagę. Mediacje nie są złotym środkiem na wszystkie nieporozumienia, ale zdecydowanie zwiększają szanse na osiągnięcie consensusu przez strony.

Rodzaje sporów do mediacji

Mediacji można poddać każdy rodzaj sporu, prowadzona jest zarówno w sprawach sądowych jak i prywatnych. Profesjonalny mediator nie ogranicza się tylko do jednego rodzaju spraw. Choć najczęściej mediacje kojarzą nam się ze sprawami rodzinnymi, głównie związanymi z postępowaniem rozwodowym, mediacje prowadzone mogą być również w sprawach gospodarczych, sprawach cywilnych oraz sprawach karnych, ze szczególnym naciskiem na mediacje w sprawach nieletnich (w stosunku do nieletnich sprawców czynu karalnego). Stronami sporu w mediacji mogą zatem być nie tylko małżonkowie, ale również osoby prywatne jak sąsiedzi lub współpracownicy.

Formy mediacji

W zależności od charakteru sprawy, mediacje mogą przybierać różne formy. W sprawach karnych mediacje traktowane są najczęściej jako forma sprawiedliwości naprawczej i ma na celu przede wszystkim zadośćuczynienie pokrzywdzonemu wyrządzonej mu szkody. Pokrzywdzony podczas mediacji, w odróżnieniu od sprawy toczącej się w sądzie może w sposób aktywny uczestniczyć w podjęciu decyzji dotyczącej sposobu ukarania sprawcy. Nacisk w mediacjach (np. gospodarczych czy rodzinnych) kładziony jest również w dużej mierze na zrozumieniu przez sprawcę powagi wyrządzonej krzywdy, by mógł świadomie wziąć za nią odpowiedzialność. Dla porównania proces sądowy skupia się przede wszystkim na samym ukaraniu sprawcy, podczas gdy mediacja daje mu również możliwość zadośćuczynienia i naprawienia błędu, tak długo, jak jest to zgodne z wolą i oczekiwaniami osoby pokrzywdzonej. Tego typu ugoda, często jest dla obu stron bardziej korzystna, niż ta narzucona przez sąd. Mediacja może odbywać się także w obecności pełnomocników stron, jeśli mają one takie życzenie.

Mediacje w Poznaniu. Jaki powinien być mediator i gdzie można go znaleźć?

Niestety, choć mogłoby być to dużym ułatwieniem, nie ma jednolitego rejestru mediatorów. Lista stałych mediatorów, prowadzona jest przez Sądy Okręgowe (jak np. Lista mediatorów stałych Sądu Okręgowego w Poznaniu). Poza nią mediatora do przeprowadzenia mediacji szukać możemy również na stronach internetowych kancelarii, stowarzyszeń mediacyjnych, organizacji społecznych, lub na oficjalnej stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Należy pamiętać, że na stronach poszczególnych sądów, mediatorzy działający w sprawach karnych oraz sprawach z udziałem osób małoletnich będą spisani na osobnych listach. Na mediacje, możemy zostać skierowani także za pośrednictwem sądu – w takiej sytuacji wyboru mediatora możemy dokonać samodzielnie, lub pozostawić do decyzji sądu – wtedy, w pierwszej kolejności pod uwagę wzięci zostaną mediatorzy wpisani na listę jako działający przy danym sądzie Okręgowym.

Kto może zostać mediatorem?

Mediatorem może być, za wyjątkiem działającego czynnie sędziego, każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Wybór mediatora

Wybierając mediatora warto zwrócić uwagę na jego doświadczenie – najlepiej sprawdzi się osoba specjalizująca się w zakresie naszej sprawy – jeśli konflikt dotyczy spraw rodzinnych, warto poszukać specjalisty z doświadczeniem w prowadzeniu spraw o takim właśnie charakterze. Istotne mogą okazać się tu także opnie osób, które miały już okazję korzystać z jego usług. Przede wszystkim powinna być to jednak osoba wzbudzająca nasze zaufanie – powinniśmy bowiem czuć się w jej obecności pewnie i komfortowo, kwestie poruszane podczas mediacji często są dość delikatne, mogące wzbudzać w nas wiele rozmaitych emocji. Należy pamiętać, że rola mediatora, to sprawić aby strony zostały wysłuchane, a mediator przy tym będzie osobą bezstronną, która wspiera strony i nawiązuje nić porozumienia. Poczucie bezpieczeństwa znacznie ułatwia posuszenie trudnych i niejednokrotnie bolesnych dla nas tematów. Poza empatią, dobry mediator musi posiadać także odpowiednią wiedzę i umiejętności z zakresu komunikacji społecznej, psychologii a także prawa – sąd może odrzucić ugodę, jeśli jej wytyczne będą sprzeczne z obowiązującymi przepisami. 

Mediacja – co powinniśmy wiedzieć zanim zgłosimy się do mediatora, jak przygotować się do mediacji?

Aby mediacja mogła okazać się skuteczna kluczowe jest nastawienie na współpracę. Mediator podczas pierwszego spotkania, które często odbywa się indywidualnie pomoże nam przygotować się do jej dalszego przebiegu. Z informacjami odnośnie mediacji jak najbardziej możemy zapoznać się również sami przed umówionym spotkaniem. Głównie należałoby jednak zastanowić się nad tym co chcemy na drodze mediacji osiągnąć, na czym zależy nam najbardziej, ustalenie czego jest dla nas najbardziej istotne. Dobrze jest także przygotować argumenty, mogące poprzeć nasz punkt widzenia – jeśli przedstawione przez nas postulaty nie będą odpowiednio uargumentowane, możemy zostać przez drugą stronę sporu odebrani jako mało wiarygodni. Nie możemy przy tym zapominać, że mediacja, polega w dużej mierze na osiągnięciu kompromisu, a co za tym idzie w niektórych kwestiach zmuszeni będziemy pójść na pewne ustępstwa. Warto więc już na wstępie pomyśleć o tym z czego jesteśmy skłonni zrezygnować. Pomocne może okazać się przygotowanie kilku różnych propozycji rozwiązania konfliktu. Pamiętać jednak należy, że kompromis wcale nie oznacza przegranej – wypracowane z drugą stroną rozwiązanie, choć nigdy nie będzie w stu procentach zgodne z naszymi pierwotnymi założeniami, z pewnością będzie dla nas bardziej korzystne i satysfakcjonujące niż prowadzenie sporu na drodze sądowej.

Kiedy rozpocząć mediacje?

Mediacje możemy rozpocząć w różnym momencie, także w czasie trwania postępowania – jeśli w sprawie zapadły już jakieś decyzje lub została podpisana jakiegoś rodzaju umowa na przykład z partnerem, w przypadku mediacji rodzinnej, należy pamiętać, by dostarczyć wszystkie posiadane przez nas w tej sprawie dokumenty – mogą one okazać się istotne dla przebiegu mediacji.

Jak przebiega mediacja?

Mediacja jest przede wszystkim rozmową skonfliktowanych stron w obecności osoby neutralnej, której zadaniem jest pomoc w komunikacji i dbanie o to, by opierała się ona na wzajemnym szacunku. Jest dobrowolna, co wiąże się z tym, iż obie strony muszą wyrazić na nią zgodę – strony, mogą również zrezygnować na każdym etapie jej trwania – mediator nie może wywierać nacisku na przeprowadzenie lub kontynuowanie mediacji w przypadku braku woli jednej ze stron. Na początku, jeszcze przed rozpoczęciem całego procesu musi dojść do podpisania umowy o mediację. Jeśli stronom uda się dojść do porozumienia, mediacja może zakończyć się zawarciem oraz podpisaniem ugody. Taka ugoda zostaje przekazana do sądu, wraz z protokołem z mediacji. W związku z poufnością mediacji, protokół ten nie zawiera ocen, ani stanowisk stron – informacje o przebiegu mediacji nie mogą bowiem być w żaden sposób udostępniane osobom trzecim. Strony postępowania natomiast otrzymają odpis wyżej wymienionego protokołu wraz z kopiami zawartej ugody. Zatwierdzona przez sąd ugoda ma moc prawną ugody zawartej przed sądem i kończy się wydaniem postanowienia. Jeśli jednak mimo prób porozumienia do ugody nie dojdzie, strony nadal mogą dochodzić swoich spraw na drodze postępowania sądowego.

Dlaczego warto w pierwszej kolejności zgłosić się do mediatora, zamiast bezpośrednio do sądu?

Postępowanie sądowe zawsze będzie wiązało się z niepewnością i ryzykiem, że finalne rozstrzygnięcie sporu nie będzie zgodne z naszym oczekiwaniem. Mediacja natomiast daje nam możliwość aktywnego uczestnictwa w całym procesie rozwiązywania konfliktu, dzięki czemu mamy znacznie większy wpływ na jej końcowy wynik. Ponadto jej koszt jest znacznie mniejszy niż koszty związane z postępowaniem sądowym. W większości przypadków mediacje trwają także krócej od procesu – najczęściej są to trzy spotkania trwające od godziny do dwóch. Długość ich trwania zależy przede wszystkim od stron postępowania oraz tego ile spotkań okaże się niezbędnych do osiągnięcia ugody – w przypadku bardziej zaognionego konfliktu spotkań może odbyć się nieco więcej, a odstęp pomiędzy nimi zależny będzie w dużej mierze od dostępnych i pasujących wszystkim stronom terminów. Nawet, kiedy zdąży już dojść do postępowania sądowego, lub kiedy mamy pewność, że nie da się go uniknąć wcale nie trzeba rezygnować z mediacji – mogą one bowiem znacznie przyspieszyć jego przebieg.