Tak zwane pożycie małżeńskie co do zasady obejmuje utrzymywanie między małżonkami stosunków o charakterze intymnym. W małżeństwie współżycie opierać powinno się na zasadzie wyłączności, co oznacza, iż małżonkowie winni dochować wierności małżeńskiej, który to obowiązek powstaje wraz z zawarciem związku małżeńskiego, ale i też zobowiązani są do utrzymywania tej więzi. Wbrew pozorom brak więzi fizycznej pomiędzy małżonkami jest dość częstą przyczyną rozstania, bowiem jak podkreślają psychologowie oraz seksuolodzy jest ona wyjątkowo ważnym aspektem związku. Zanik kontaktów o charakterze intymnym może zatem być jednym z przejawów zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego.

Czym jest trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego stanowiący przesłankę do orzeczenia rozwodu?

Trwały i zupełny rozkład pożycia jest konieczną do spełnienia przesłanką do orzeczenia rozwodu. Poprzez pożycie małżeńskie rozumiemy kolejno nie tylko więź czysto fizyczną, ale również więź duchową czyli psychiczną i emocjonalną oraz więź gospodarczą czyli między innymi wspólne zamieszkiwanie małżonków jak i współdziałanie w celu zaspokajania wzajemnych potrzeb życiowych.

Trwałość rozkładu pożycia interpretowana jest przez orzecznictwo sądów jako okres zaniku wspomnianych powyżej więzi między małżonkami, który jest na tyle długotrwały, że zupełnie wyklucza możliwość powrotu małżonków do wspólnego życia.

W praktyce zwrot ten doczekał się wielu niespójnych orzeczeń sądowych. Najczęściej jednak napotykamy interpretację, iż rozkład pożycia małżeńskiego jest zupełny dopiero w momencie zerwania wszelkich więzi łączących małżonków, co sprawia, że małżeństwo to całkowicie przestaje funkcjonować. Zgodnie z tym twierdzeniem rozkład pożycia małżeńskiego nie będzie mógł zostać uznany za zupełny jeśli między małżonkami wciąż zachował się choćby jeden z elementów pożycia, nawet jeśli poza nim małżeństwo przechodzi kryzys i ich relacja nie jest harmonijna.

Swoisty wyjątek stanowi tu zachowanie więzi gospodarczej, przykładowo w pod postacią wspólnego zamieszkiwania, jeśli sytuacja taka uzasadniona jest okolicznościami, na które małżonkowie nie mają wpływu. Może tak się stać, gdy żadnego z małżonków nie stać na natychmiastową wyprowadzkę lub kiedy czekają z nią do momentu sprzedaży wspólnie zajmowanego domu bądź mieszkania po dokonaniu podziału majątku wspólnego, kiedy to każde z nich otrzyma środki pozwalające na zaspokojenie indywidualnych potrzeb mieszkaniowych obojga małżonków.

Zanik więzi fizycznej jako przesłanka rozwodu.

Warto zaznaczyć, iż ustawowe przesłanki rozkładu pożycia małżeńskiego mają charakter wyłącznie uznaniowy, wobec czego wydawać by się mogło, iż sam fakt wyrażenia przez małżonków zgodnej woli zakończenia małżeństwa skutkować powinien rozwiązaniem małżeństwa. Sąd jednak, orzekając o rozwodzie ma obowiązek ustalenia trwałości i zupełności rozkładu pożycia. Sąd Najwyższy w swych orzeczeniach niejednokrotnie podkreśla, iż dopóki między małżonkami istnieje więź fizyczna, nawet jeśli wyrażana jest zaledwie poprzez sporadyczne kontakty o charakterze intymnym, to nie można mówić o istnieniu zupełnego rozkładu pożycia, bowiem jeden z jego elementów został zachowany, nawet jeśli w innych kwestiach relacja małżonków nie jest relacją  w pełni prawidłową. Mając to na uwadze, jeśli dążymy do uzyskania rozwodu, to kontakty intymne, nawet jeśli są sporadyczne nie powinny mieć miejsca.

Pamiętać jednak należy, że równie ważna jak sam zanik więzi fizycznej między małżonkami, jest jego przyczyna. Sam zanik kontaktów o charakterze intymnym, przy zachowaniu pozostałych więzi – na przykład więzi emocjonalnej, nie będzie bowiem stanowił przesłanki do rozwiązania małżeństwa, jeśli wynika on z okoliczności niezależnych od małżonków takich jak przykładowo choroba lub życie w rozłączeniu związane z pracą zarobkową jednego z małżonków. Podobnie wygląda to w przypadku, w którym małżonkowie zgodnie decydują się na zaniechanie kontaktów intymnych.

Warto też zaznaczyć, że jeśli więź fizyczna zanika w wyniku jednostronnej i nieuzasadnionej decyzji jednego z małżonków, prowadząc przy tym do zaniku więzi emocjonalnych, to fakt ten może przesądzić o orzeczeniu rozwodu z winy tego małżonka.

Trwałość rozkładu pożycia małżeńskiego.

Zarówno przepisy prawa jak i orzecznictwo sądów nie przewidują określonego czasu przez jaki musi trwać rozkład pożycia małżeńskiego, aby mogło dojść do orzeczenia rozwodu. Do uznania jego trwałości wystarczająca jest oparta na życiowym doświadczeniu ocena, iż z uwagi na zaistniałe okoliczności danej sprawy powrót małżonków do pożycia nie nastąpi. W każdej sprawie zatem oceniane jest to w sposób indywidualny, przy uwzględnieniu cech charakteru obojga małżonków. Im rozkład pożycia, w tym brak kontaktów o charakterze intymnym jest dłuższy, tym większe prawdopodobieństwo jego trwałości. Co do zasady powinien on jednak trwać przynajmniej kilka miesięcy. Jednakże nieznaczny upływ czasu od zawarcia związku małżeńskiego i stosunkowo krótki okres rozkładu pożycia nie wyłączają samo przez się orzeczenia rozwodu. Każda sprawa jest bowiem inna i wymaga indywidualnej oceny sądu.