Świadczenia alimentacyjne to nic innego jak środki finansowe, najczęściej dotyczące osób małoletnich, płacone przez jednego z rodziców na rzecz małoletniego, uiszczane do rąk drugiego, w przypadku rozstania, rozwodu lub separacji. Jego głównym celem jest zapewnienie małoletniemu środków utrzymania niezbędnych do realizacji jego uzasadnionych potrzeb, które w „pełnej” rodzinie realizowane są przez oboje rodziców, nie tylko pod kątem czysto finansowym, ale również poprzez osobiste starania. Niestety, nie każdy z rodziców wywiązuje się z wypłacania alimentów, mimo orzeczenia sądu w tej kwestii. Co zatem możemy zrobić w takiej sytuacji?

Najczęściej występujące problemy, związane z egzekucją alimentów.

Egzekucja zostaje uznana za bezskuteczną, kiedy to przez okres ostatnich dwóch miesięcy nie udało się wyegzekwować pełnej należności z tytułu zarówno zaległych jak i bieżących świadczeń alimentacyjnych.

Do najczęstszych problemów związanych z egzekucją alimentów, powodujących, iż wielokrotnie pozostaje ona bezskuteczna jest nieznane miejsce pobytu dłużnika alimentacyjnego, często związane z jego pobytem poza granicami kraju. Zamieszkiwanie poza Polską, może również generować problem pod postacią braku podstawy prawnej do podjęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika.

Egzekucję znacznie skomplikować może również ukrywanie majątku przez dłużnika alimentacyjnego – zdarzają się nawet sytuacje, w których zbywa on składniki swojego majątku na rzecz osób trzecich. Częściej jednak mamy do czynienia z celowym pomniejszaniem możliwości majątkowych dłużnika poprzez pozostawanie osobą bezrobotną, zmniejszenie wymiaru podejmowanej pracy lub celowy wybór gorzej opłacanego zawodu.

Co można zrobić, jeśli były małżonek nie płaci zasądzonych alimentów?

Jedną z możliwości wyegzekwowania świadczeń alimentacyjnych jest złożenie zawierającego orzeczenie sądu  wniosku, o dokonanie egzekucji komorniczej. Jeżeli nie znamy miejsca zamieszkania dłużnika, do wniosku o wszczęcie egzekucji dołączyć możemy jednocześnie wniosek o ustanowienie dla niego kuratora. Taki wniosek skierowany może być nawet bezpośrednio do pracodawcy dłużnika – jeśli oczywiście posiadamy taką aktualną informację – wtedy jest on prawnie zobowiązany, do potrącania kwoty alimentów z pensji dłużnika. W przypadku egzekucji komorniczej, to właśnie do komornika należy obowiązek przeprowadzenia dochodzenia w celu ustalenia stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca pobytu. Jeśli jednak podejmowane przez niego samego działania nie przyniosą oczekiwanego efektu, może on wystąpić do Policji, z wnioskiem o przeprowadzenie czynności w celu ich ustalenia. Jeśli i to nie przyniesie rezultatu, istnieje możliwość złożenia przez komornika wniosku o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku. W sytuacji, kiedy egzekucja komornicza nie przynosi oczekiwanych rezultatów, możemy udać się również do organu samorządowego gminy o wszczęcie egzekucji administracyjnej, która może okazać się skuteczniejsza. Egzekucja prowadzona przez organ samorządowy, składa się z następujących etapów:

– rozpoczyna ją złożenie wniosku w organie samorządowym właściwym dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej do otrzymywania renty alimentacyjnej,

– następnie organ samorządowy, właściwy dla miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego przeprowadza tak zwany “wywiad alimentacyjny
“, którego głównym celem jest ustalenie sytuacji rodzinnej oraz dochodowej dłużnika. Ustalana jest także przyczyna nie płacenia przez niego orzeczonych alimentów.

– kolejno, uzyskane informacje przekazywane są komornikowi sądowemu.

– jeśli w momencie przeprowadzania wywiadu wyjdzie na jaw, iż dłużnik pozostaje osobą nie zatrudnioną, zobowiązuje się go do rejestracji w urzędzie pracy jako bezrobotny.

– w sytuacji, w której dochodzi do uniemożliwienia przeprowadzenia wywiadu przez dłużnika, właściwy organ samorządowy wszyna postępowanie odnośnie uznania go za uchylającego się od obowiązku alimentacyjnego – jeśli zostanie za niego uznany następstwem jest złożenie wniosku o ściganie go za przestępstwo, zgodnie z przepisami kodeksu karnego. Pamiętać jednak należy, iż nie może do tego dojść w sytuacji, w której przez okres ostatnich 6 miesięcy częściowo wywiązywał się on z obowiązku alimentacyjnego, wypłacając w każdym z miesięcy przynajmniej 50% orzeczonej kwoty.

– jeśli dłużnik alimentacyjny posiada ważne prawo jazdy, organ samorządowy dodatkowo kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie dokumentu.

Jednym  z rozwiązań jest również zwrócenie się o pomoc do rodziny dłużnika alimentacyjnego. Do wypłacania świadczenia alimentacyjnego na rzecz małoletniego dziecka, w pierwszej kolejności po rodzicach są bowiem dziadkowie. Jeśli jednak ich sytuacja finansowa nie jest ku temu wystarczająco stabilna, w dalszej kolejności znajduje się rodzeństwo dłużnika. Przejście obowiązku alimentacyjnego na dziadków małoletniego odbywa się na drodze sądowej. Sąd w pierwszej kolejności bada czy małoletni posiada usprawiedliwione, ale nie zaspokojone przez rodziców potrzeby oraz to, dlaczego rodzic nie jest w stanie ich w pełni zaspokoić. Pamiętać jednak należy, że alimenty wypłacane przez dziadków mają jedynie charakter posiłkowy i uzupełniający, co oznacza iż dotyczą one wyłącznie podstawowych, ale nie zaspokojonych należycie przez rodziców potrzeb dziecka. Mogą zatem zostać przyznane, jeśli jeden z rodziców uchyla się od obowiązku alimentacyjnego, a drugi z nich jest w stanie zaspokoić tylko część uzasadnionych wydatków związanych z wychowaniem i opieką nad małoletnim.

 Istnieje również możliwość wystąpienia bezpośrednio do prokuratury z zawiadomieniem o możliwości popełnienia przestępstwa uchylania się od obowiązku alimentacyjnego – osobie nie płacącej zasądzonych alimentów może grozić nawet do 2 lat pozbawienia wolności, jeśli naraża tym samym dziecko na niemożność zaspokojenia jego podstawowych potrzeb życiowych. Do roku  pozbawienia wolności, grozi zaś osobie, której łączna wysokość zaległości alimentacyjnych wynosić będzie równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych.

Fundusz alimentacyjny

Należy pamiętać, iż od grudnia 2021 roku, wraz ze zmianą przepisów, długi alimentacyjne wobec funduszu alimentacyjnego nie ulegają przedawnieniu.

Jeśli wszystkie sposoby egzekucji świadczeń alimentacyjnych okażą się zawodne, pomocny może okazać się fundusz alimentacyjny. Wniosek o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego składamy w urzędzie gminy lub miasta, odpowiadającego miejscu zamieszkania dziecka. Do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający przyznanie alimentów przez sąd, oświadczenie o bezskuteczności egzekucji za okres 2 miesięcy oraz oświadczenie o dochodach – jeśli chcemy ubiegać się o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego dochód na osobę w rodzinie (wliczając w to dochody małżonka, jeśli wstąpiliśmy w kolejny związek małżeński) nie mogą przekraczać 900 złotych, a sama kwota świadczenia wynosi 500 złotych, niezależnie od kwoty zasądzonej wyrokiem sądu.