Pozbawienie władzy rodzicielskiej.

Władza rodzicielska, dobro dziecka, ograniczenie praw rodzicielskich, uczestnictwo w wychowaniu dziecka – to tematy, które od zawsze elektryzują małżonków w trakcie rozwodu. Pozbawienie władzy rodzicielskiej jest przez sądy stosowane jedynie w ostateczności i stanowi najsurowszy środek ingerencji sądu jaki stosowany jest wobec rodziców małoletnich dzieci. Stosowane jest wtedy, kiedy łagodniejsze środki pomocy rodzinie nie przynoszą poprawy w zachowaniu rodziców względem dziecka, lub wtedy kiedy istnieje ryzyko, że nie zapewnią one dziecku wystarczającej ochrony. Często poprzedzone jest wcześniejszym ograniczeniem władzy rodzicielskiej.

Przesłanki do pozbawienia władzy rodzicielskiej. Co może być podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej?

Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, przesłankę do pozbawienia władzy rodzicielskiej stanowią kolejno: powstanie trwałej przeszkody w jej wykonywaniu, jej nadużywanie lub rażące zaniedbanie obowiązków względem dziecka.

Mianem trwałej przeszkody określane są zdarzenia które wyłączają rodzica bądź obu rodziców z możliwości sprawowania władzy rodzicielskiej na stałe, długi okres czasu bądź wtedy, kiedy czas ten jest trudny do oszacowania. Najczęściej termin ten odnosi się do sytuacji, w których rodzic odbywa karę pozbawienia wolności, jest osobą zaginioną bądź nieznaną z miejsca pobytu, przebywa za granicą nie wykazując przy tym zainteresowania dzieckiem, lub jest osobą przewlekle chorą psychicznie, co wywiera negatywny wpływ na dobro dziecka.

Co w sytuacji, kiedy rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej?

Nadużywanie władzy rodzicielskiej natomiast przede wszystkim odnosi się do stosowania wobec małoletniego dziecka przemocy, zarówno tej fizycznej jak i psychicznej, wykorzystywania seksualnego czy zmuszania dziecka do wykonywania ciężkich prac fizycznych bądź popełniania różnego rodzaju przestępstw.

Dobro dziecka, a pozbawienie praw rodzicielskich

Przykładem rażących zaniedbań względem dziecka może być celowe i przede wszystkim świadome zaniechanie wykonywania podstawowych czynności, które niezbędne są dla prawidłowego rozwoju małoletniego. Zaliczamy do nich zaniedbywanie obowiązku szkolnego, głodzenie dziecka, zaniedbywanie jego higieny, porzucenie dziecka lub zostawianie go samego na długi okres czasu, nadużywanie przez rodzica bądź rodziców alkoholu lub innych środków odurzających a nawet uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego.

Do pozbawienia władzy rodzicielskiej dojść może również w sytuacji, w której została ona uprzednio ograniczona, a dziecko umieszczono w placówce opiekuńczo – wychowawczej lub rodzinie zastępczej, a jego rodzice biologiczni zupełnie przestali się interesować jego losem, nie podejmowali prób utrzymania z nim kontaktu, ani poprawienia sytuacji rodzinnej, celem odzyskania władzy rodzicielskiej.

Skutki pozbawienia władzy rodzicielskiej

Pamiętać należy, iż samo pozbawienie władzy rodzicielskiej nie jest jednoznaczne z odebraniem rodzicowi praw do utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Rodzic któremu odebrana została władza rodzicielska, może zatem widywać się z dzieckiem lub zachować inne formy kontaktu, np. za pośrednictwem rozmów telefonicznych, bądź poprzez inne komunikatory internetowe.

Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej nie jest jedynie uprawniony do podejmowania żadnych decyzji dotyczących dziecka – podejmowane one mogą być przez drugiego rodzica bądź opiekuna i nie wymagają zgody rodzica, któremu władza została odebrana, np. przy wyrobieniu paszportu.

Władza rodzicielska może zostać także przywrócona, jeśli ustały przesłanki, które spowodowały jej odebranie.

Jak wygląda postępowanie o pozbawienie władzy rodzicielskiej?

Władza rodzicielska odebrana może być obojgu, lub tylko jednemu z rodziców małoletniego dziecka. Wniosek o jej pozbawienie skierowany może być do sądu przez jednego z rodziców, lub inną osobą, która posiada w tym interes prawny. Może być to inny członek rodziny, a nawet prokurator. Postępowanie o pozbawienie władzy rodzicielskiej może zostać również wszczęte przez sąd z urzędu.

Wniosek należy złożyć do odpowiedniego miejscowo sądu rejonowego, a opłata od jego wniesienia wynosi w chwili obecnej 100 złotych.

Poza stronami, w postępowaniu udział bierze zawsze również prokurator. Istotne jest także zaznaczenie, że małoletni, którego postępowanie dotyczy, nie jest jego stroną i nie bierze udziału w postępowaniu. Może on jednak na jego potrzeby zostać przez sąd przesłuchany.