Rozdzielność majątkowa
Stereotypowe, wciąż kojarzące się z brakiem zaufania spojrzenie społeczeństwa sprawia, że rozdzielność majątkowa, wciąż jest dość mało popularnym rozwiązaniem. Choć z biegiem czasu rozwód przestał już szokować, pojęcie rozdzielności majątkowej nadal budzi w nas wiele skrajnych emocji. Za przyczynę obrać możemy z pewnością wyjątkowo stereotypowe przedstawianie intercyzy, jako głównego powodu sporu między przyszłymi małżonkami w wielu filmach czy serialach. W rzeczywistości jednak, chęć ustanowienia rozdzielności majątkowej nie musi wynikać z czysto egoistycznych pobudek oraz braku chęci dzielenia się gromadzonym majątkiem z drugą połówką. Często ma ona na celu ochronę sytuacji materialnej nie tyle nas samych, co właśnie przede wszystkim naszego przyszłego małżonka. Podział majątku wspólnego, ustanowienie rozdzielności majątkowej pełni również funkcję zabezpieczającą.
Czym jest i na czym polega rozdzielność majątkowa?
Rozdzielność majątkowa jest jednym z kilku ustrojów majątkowych, podejść do majątku wspólnego. Ustrój majątkowy z kolei stanowią zasady określające stosunki majątkowe, jakie panują w małżeństwie. Podstawowym ustrojem majątkowym, powstającym automatycznie w chwili zawarcia między stronami związku małżeńskiego jest ustawowa wspólność majątkowa małżeńska (oznacza to, że wszystkie dochody małżonków to majątek wspólny). Rozdzielność majątkowa, mówiąc najprościej jest jej zupełną przeciwnością.
Do powstania rozdzielności majątkowej, najczęściej dochodzi w wyniku podpisania, za pośrednictwem notariusza, umowy majątkowej małżeńskiej – dawniej nazywaną intercyzą. Najczęściej ma to miejsce jeszcze przed ślubem, choć jest możliwe na każdym etapie trwania małżeństwa i w praktyce wymaga jedynie zgody obojga małżonków. Rozdzielność majątkowa jak sama nazwa wskazuje, polega na tym, iż strony nie posiadają wspólnego majątku – nie zachodzi zaistnienie majątku wspólnego małżonków. Każde z małżonków natomiast posiada swój odrębny majątek osobisty, w skład którego wchodzą wszystkie osiągane w ramach stosunku pracy dochody oraz dobra materialne, nabyte przez jednego z małżonków od chwili zawarcia umowy. Oboje małżonków buduje oddzielnie majątek osobisty męża i majątek osobisty żony. Mogą oni jednak jak najbardziej być współwłaścicielami poszczególnych przedmiotów, na przykład domu lub auta, jednak zasady rządzące tą współwłasnością właściwe będą nie dla małżeństwa, lecz dla dwóch niezależnych podmiotów.
Warto również zaznaczyć, że rozdzielność majątkowa nie wpływa w żaden bezpośredni sposób na ustawowe dziedziczenie majątku pomiędzy małżonkami – druga strona ma pełne prawo do dziedziczenia majątku, wchodzącego w skład majątku osobistego zmarłego. Intercyza nie ma również żadnego wpływu na ewentualny obowiązek alimentacyjny względem byłego małżonka w przypadku rozwodu.
Jeśli dojdzie do postępowania rozwodowego, kluczowe znaczenie może mieć sam moment podpisania umowy majątkowej – kiedy zrobimy to przed zawarciem związku małżeńskiego dodatkowa sprawa o podziału majątku wspólnego nie będzie potrzebna, nie mamy bowiem żadnego majątku wspólnego. Natomiast w sytuacji, w której na zawarcie umowy majątkowej decydujemy się nieco później, kiedy jesteśmy już w związku małżeńskim, w skład majątku wspólnego wchodziły będą wszelkie dobra materialne, nabyte przez nas od chwili zawarcia małżeństwa, do chwili podpisania umowy. Wniosek o podział tego majątku złożyć możemy jeszcze przed uzyskaniem wyroku rozwodowego – oba te postępowania mogą toczyć się równolegle.
Czy warto ustanowić rozdzielność majątkową?
Mówiąc o rozdzielności majątkowej w kontekście postępowania rozwodowego, wspomnieć należy, że oprócz tradycyjnej umowy majątkowej małżeńskiej, mamy możliwość podpisania również umowy majątkowej z wyrównaniem dorobku. W trakcie trwania małżeństwa, nie różni się ona niczym od zwykłej umowy o rozdzielność majątkową, daje nam ona jednak większe możliwości właśnie w przypadku rozwodu. Małżonek, który w trakcie trwania małżeństwa zgromadził mniejszy majątek, może dzięki takiej umowie żądać wyrównania dorobku od drugiego małżonka. Głównym celem jest tu przede wszystkim pewnego rodzaju ochrona, w sytuacji w której jedno z małżonków skupiało się na wychowaniu dzieci i dbaniu o gospodarstwo domowe bardziej niż na gromadzeniu majątku. Dzięki takiemu rozwiązaniu, osoba taka nie wyjdzie z małżeństwa pokrzywdzona w rozumieniu finansowym.
Inne sposoby ustanowienia rozdzielności majątkowej
Do rozdzielności majątkowej może dojść nie tylko za pośrednictwem umowy zawartej przed notariuszem. W sytuacji, kiedy jedno z małżonków nie wyraża na nią zgody, możemy starać się o jej orzeczenie na drodze sądowej. Jest to jednak nieco trudniejsze, bowiem wniosek kierowany do sądu musi być dobrze uargumentowany – sąd nie ustanowi rozdzielności majątkowej, jeśli nie wskażemy ku temu istotnych powodów. Jedną z przesłanek, przemawiającą za jej orzeczeniem może być długotrwała separacja małżonków, szczególnie kiedy strony prowadzą osobne gospodarstwa domowe, nie mając wpływu na swoje wzajemne decyzje finansowe. Kolejnym z powodów może być wpływające na wspólną sytuację materialną uzależnienie współmałżonka, przywłaszczenie przez niego całego majątku, a nawet bezpodstawne nie dokładanie się do wspólnego budżetu, kiedy przez dłuższy czas nie wykazuje on chęci podjęcia pracy zarobkowej, choć ma taką możliwość – nie jest osobą przewlekle chorą ani całkowicie niezdolną do pracy.
Istnieją także sytuacje, kiedy do rozdzielności majątkowej dochodzi z mocy prawa, a zdanie obojga małżonków nie jest brane pod uwagę. Dzieje się tak, kiedy jedno z nich zostaje ubezwłasnowolnione lub ogłasza upadłość.
Kiedy warto zdecydować się na rozdzielność majątkową?
Rozdzielność majątkowa, choć nadal dla wielu stanowi rozwiązanie mocno kontrowersyjne, znacznie poprawia bezpieczeństwo finansowe drugiej osoby, kiedy jedno z małżonków prowadzi własną działalność gospodarczą, lub inwestuje zarobione pieniądze w ryzykowny sposób. Prowadzenie firmy zawsze wiąże się z pewnym ryzykiem, które w przypadku rozdzielności majątkowej nie obciąża małżonka. W praktyce oznacza to, iż intercyza chroni nas przed długami zaciągniętymi przez partnera w czasie trwania małżeństwa. Ważną kwestią jest fakt, że aby tak się stało, konieczne jest poinformowanie wierzyciela o istnieniu rozdzielności majątkowej już w momencie podpisywania umowy. Z pewnością, nad rozdzielnością majątkową warto zastanowić się także wtedy, kiedy zauważymy, że nasz partner przejawia skłonności do impulsywnego zawierania umów kredytowych, co również może być bardzo ryzykowne i prowadzić do pogorszenia naszej sytuacji finansowej.